Kleuteronderwijs
Strikt genomen is een kind pas vanaf vijf jaar een anderstalige nieuwkomer. De mogelijkheid die de regelgeving biedt om onthaalonderwijs te organiseren, geldt dan ook enkel voor oudere kleuters. In de praktijk wordt zelden een onthaalklas op kleuterniveau georganiseerd omdat de kleuterklas op zich een geschikte plaats is om jonge nieuwkomers te onthalen. Is er in de school een onthaalklas, dan is het zinvoller dat de onthaalleerkracht de AN-kleuter en de leerkracht in de kleuterklas komt ondersteunen.
Een AN-kleuter plaatsen we altijd op leeftijd. Het is immers essentieel voor zijn welbevinden en ontwikkeling dat het kind aansluit bij de activiteiten van kleuters van ongeveer dezelfde leeftijd.
Lager onderwijs
We pleiten ervoor om nieuwkomers op leeftijd te plaatsen. Nieuwkomers die onder hun leeftijd geplaatst worden voelen zich daar vaak, net als andere leerlingen, niet goed bij waardoor het leren moeizamer verloopt. Uiteraard vergt dit steeds een (soms moeilijke) afweging tussen de gegevens uit de beginsituatieanalyse van het kind18, de schoolkenmerken (bv. zorgbeleid, lestijden AN e.d.), het schoolteam (bv. ervaring met AN, leerkrachtstijl e.d.) en de klaskenmerken (bv. klassamenstelling, mogelijkheid tot ondersteuning e.d.).
Uit een beginsituatieanalyse blijkt vaak dat de eerder verworven kennis en vaardigheden voor verschillende domeinen zich op verschillende niveaus bevinden. Dat maakt het moeilijk om te bepalen in welk leerjaar het kind het meeste leerwinst zal halen. Aangezien het welbevinden van het kind primeert, raden we aan om anderstalige nieuwkomers op leeftijd te plaatsen en binnen de leeftijdsgroep een aangepast traject te bieden.
Als er een onthaalklas is, is het belangrijk om te bekijken wanneer je de leerling uit de klas haalt. Uiteraard zullen praktische overwegingen hierin een rol spelen.
Enkele tips
- Bij de start van het onthaaltraject is het raadzaam om de nieuwkomers vooral uit de klas te halen op momenten waarop het voor hen moeilijk is om te volgen, bijvoorbeeld door de vereiste voorkennis of het ontbreken van visuele ondersteuning.
- Haal de nieuwkomers niet uit de klas tijdens de uren lichamelijke opvoeding, muzische vorming of STEM/techniek. Dat zijn de momenten waar ze het snelst bij kunnen aansluiten, zeker in het begin. Deze ‘praktische lessen’ zijn handig om snel taal te leren. In deze lessen pikken de leerlingen bijvoorbeeld gemakkelijker ruimtebegrippen (op, onder, links, rechts enz.) en tijdsbegrippen (eerst, dan, nu, straks enz.) op doordat ze die in concrete handelingen gebruiken.
- Spring flexibel om met het uurrooster van de onthaalklas. Herbekijk het in de loop van het schooljaar op basis van de vorderingen die de nieuwkomers maken. Hebben de leerlingen al veel vorderingen gemaakt, dan kan de onthaalleerkracht bijvoorbeeld ondersteuning bieden in de reguliere klas en de nieuwkomers minder uit de klas halen.
- Als er bij de start van een nieuw schooljaar enkele nieuwe AN zijn ingeschreven, is het goed om die samen op te vangen in de onthaalklas. Op die manier kan men de leerlingen een veilig gevoel geven op school. Indien na een tijdje blijkt dat de verschillen tussen de leerlingen te groot zijn, is het aangewezen om de leerlingen in groepjes te verdelen op basis van leeftijd en/of schoolse voorgeschiedenis.
- De onthaalleerkracht heeft het beste zicht op de nieuwkomers en moet flexibel met de indeling van de onthaalklas kunnen omspringen. Overweeg of het voordeel van de leerlingen in groepjes te verdelen opweegt tegen het nadeel dat elk kind dan minder uren bij de onthaalleerkracht kan doorbrengen. Meestal is het een wankele evenwichtsoefening om tot een goede verdeling te komen.
- Sowieso is het belangrijk om de groep klein te houden, zodat de leerkracht kan zorgen voor een persoonlijk taalaanbod, meer spreekkansen en meer persoonlijke feedback op de taalproductie.
