Nieuwe inzichten en tijdgebonden visies op onderwijzen en leren doen de bestaande onderwijsgrammatica wankelen. Concepten als ‘afstandsleren’, ‘hybride lesvormen’ en ‘flipping the classroom’ hebben de voorbije maanden vraagtekens geplaatst bij traditionele school- en klasconcepten. Ook hebben de capaciteitsvraagstukken, aandacht voor welzijn, duurzaamheid en ruimtelijke ordening hun invloed op het kijken naar schoolgebouwen. De tijd maakt architectuur en architectuur maakt school. Klopt deze stelling?
Om een antwoord te formuleren, nemen Luc De Man en Marianne Coopman in het nieuwste cahier Architectuur maakt school eerst mee doorheen de geschiedenis van de scholenbouw vanaf de 18de eeuw tot vandaag en onderzoeken ze de uitdagingen voor de toekomst. Vanuit die uitdagingen selecteerden ze vragen om voor te leggen aan enkele experts.
Samen met Lisa Herman heeft Jo Tondeur (VUB) een bijdrage ingebracht in dit themanummer op basis van hun publicatie ‘Inspiratiegids voor klasinrichting en scholenbouw’ (Acco, 2019). Ze gaan uit van de vraag of en hoe de architectuur van een school de kwaliteit van leren kan versterken.
Professor Em. Hubert Froyen (UHasselt) bezorgde ons een bijdrage over hoe het nieuwe ontwerpparadigma Universal Design vertaald kan worden (en al wordt) in de nieuwe generatie schoolgebouwen.
Hoe een school van de toekomst ook vandaag al in gebruik is, wordt geïllustreerd door de Deense binnenhuisarchitecte Rosan Bosch. Zij is internationaal actief in de realisatie van schoolconcepten op basis van een toekomstvisie.
De vraag of en hoe schoolarchitectuur impact heeft op de kwaliteit van leerprocessen van lerenden, legden we voor aan Anne Malliet, projectverantwoordelijke bij de Vlaamse Bouwmeester.
Een school is geen eiland in een samenleving. Vanuit het uit Zweden, Nederland en het Verenigd Koninkrijk overgenomen concept van een Brede School wou men ook in Vlaanderen inzetten op een versterking van het netwerk rond kinderen en jongeren. Lia Blaton (Onderwijscentrum Gent – Stad Gent) schetst de drijfveer van zo’n samenwerkingsverband rond kinderen en jongeren en welke vormen van Brede Scholen we kunnen onderscheiden. Met aandacht voor wat infrastructuur (een gebouw en de omgeving) kan betekenen voor de werking van een Brede school.
Waar staan we in 2021 met het concept en wat zijn aanbevelingen voor diverse beleidsniveaus? Hoe leerlingen over de school van de toekomst denken, kan beslist niet ontbreken in een themanummer over een leer- en leeromgeving waar zij dagen van hun jonge leven slijten. De Vlaamse Scholierenkoepel werkte een aanpassing van een eerder artikel voor ons uit omdat dromen mag: ‘Onze droomschool’.
Omgeving in het algemeen en de fysieke ruimte hebben impact op ons welbevinden en gezondheid. Liesbeth Reekmans concretiseert op basis van haar expertise een holistische visie op gezondheid: WELL Building Standard. Liesbeth is Verantwoordelijke Discipline Bouwen en Gebouwen bij de groep IDEWE.
In elk themanummer laten we rechtstreeks betrokkenen aan het woord over het thema. In dit nummer gaat de redactie in gesprek met vertegenwoordigers van de onderwijsverstrekkers, medeverantwoordelijk voor nieuwbouw en vernieuwbouw: Els Canini (GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap), Filip Smets (OVSG) en Dirk Vanstappen (Katholiek Onderwijs Vlaanderen). Deze drie experten geven antwoorden op onze strategische vragen, vertellen zeer praktijkgericht de beleidswereld van de scholenbouw maar geven ook een open inkijk in de complexiteit van het thema. De vragen en wensen die zij op tafel leggen zijn beleidsmatig zeer pertinent.
