Menu

Lokaal besturen in de genetwerkte samenleving

De eeuw van de samenwerking, zo noemen verschillende auteurs de 21ste eeuw. Ook lokale besturen werken in deze realiteit. Het is voor overheden niet langer relevant of aanvaardbaar om gemeentelijk beleid te promoten, laat staan te implementeren, waarvan ze geloven zelf te weten wat het beste is voor de burger. Hiƫrarchische macht maakt terecht plaats voor netwerkgezag, waarvan de wortels stevig in de gemeenschap liggen. De medewerkers van het lokaal bestuur werken middenin die context. Ze vragen een andere rol van leidinggevenden en erkenning van meer generieke en relationele vaardigheden om vanuit openbare diensten voor burgers te werken.

21-03-2023 -

De capaciteit van publieke diensten is noodzakelijk voor een succesvol publiek beleid. Constante investeringen in de vaardigheden van medewerkers is nodig om wendbaar en behendig te blijven in die context. Samenwerkings- en netwerkcompetenties winnen aan belang. Er is daarenboven nood aan bekwame publieke diensten die aandacht hebben voor de context van de organisatie waarin die skills werkzaam zijn.

Lokale besturen worden meer en meer geappelleerd op hun regierol. Samenwerken en regie voeren zijn niet hetzelfde, maar staan niet los van elkaar en grijpen op mekaar in. Met dit boek proberen we de Vlaamse lokale besturen te loodsen doorheen deze soms woelige wateren.

We bieden een kader dat lokale besturen helpt om hun regierol door te lichten en vorm te geven. We plaatsen samenwerking daarin en reiken besturen handvaten aan die hen helpen om samenwerking succesvoller te maken. Dit werk ent zich op wetenschappelijke inzichten en koppelt die aan sterke praktijkvoorbeelden. Elk van de auteurs heeft ook gewerkt binnen of met lokale besturen en heeft een praktijkreflex.

We linken naar praktische handreikingen en instrumenten die getest werden in de praktijk van de lokale besturen. De praktijkvoorbeelden in dit boek beperken we grotendeels tot lokaal sociaal beleid. Dat betekent niet dat de kaders en instrumenten die we gebruiken niet daarbuiten standhouden. In lokaal sociaal beleid moet de regierol van lokale besturen er onder andere voor zorgen dat het aanbod aan hulp- en dienstverlening wordt afgestemd op de lokale behoeftes. De rol van het lokaal bestuur voor lokaal sociaal beleid is ook de schakeling opzetten tussen verschillende beleidsdomeinen en partners om zo antwoord te kunnen bieden op complexe problematiekenen uitdagingen. We evolueren met andere woorden naar een governancemodel waarin lokale besturen afspraken maken en samenwerken met een diversiteit aan actoren.

We kunnen regie op veel manieren definiëren, maar dit boek handelt eerder over het hoe dan over de definiëring van wat regie precies is. De regierol van lokale besturen krijgt vorm in hun handelingen en is dus rijker dan eender welke definitie weet te vatten. De verwachtingen ten aanzien van die regierol en de beloftes van netwerken zijn groot: er komt samenwerking over kokers heen,  afstemmingsproblemen worden opgelost, publieke en (semi-)private organisaties gaan samenwerken, iedereen draagt bij aan oplossingen voor maatschappelijk complexe vraagstukken. Kort samengevat: het bestuurlijke walhalla. Maar tussen droom en werkelijkheid zijn er heel wat hindernissen te nemen en discussies te beslechten.

Waar maken we het verschil met dit boek?

Waarom schrijven we een nieuw boek met alweer inzichten over samenwerking tussen organisaties in een groeiende bibliotheek vol netwerkliteratuur? Om te beginnen willen we een boek dat de link legt tussen regie en organisatienetwerken binnenin één kader. Het opzetten van organisatienetwerken behoort voor de auteurs van dit boek tot het arsenaal aan regie-instrumenten dat lokale besturen voorhanden hebben. Regie-instrumenten variëren tussen weinig en veel doorzettingsmacht.

De ingezette instrumenten interageren met elkaar. Het is nodig om de link tussen regie en netwerken te maken omdat dit bij lokale besturen de realiteit van elke dag is. Er is geen scheiding tussen de effecten van de instrumenten in de praktijk.

Veel literatuur over organisatienetwerken houdt ons inziens te weinig rekening met de gelaagde realiteit waarin lokale besturen functioneren. Er is de verhouding tussen het lokaal bestuur en de burger die kritische vragen stelt of bepaalde noden heeft. Er is de relatie tussen lokale besturen onderling, denk bijvoorbeeld aan een samenwerking tussen een centrumstad, een middelgroot bestuur en een aantal kleine lokale besturen. Er zijn de beleidskeuzes van centrale overheden. Er is de aan- of afwezigheid van partners op het grondgebied van een lokaal bestuur en natuurlijk ook de relatie daartussen. Er is het politieke en ambtelijke apparaat die elk hun dynamiek hebben en maken dat er vragen rijzen zoals ‘wie heeft welke speel ruimte? ’… Het is vanuit deze complexiteit dat we kijken naar het voeren van regie.

Dit boek is een stolling van het werk dat de VVSG de voorbije jaren rond het thema regie en organisatienetwerken ondernam. Dat werk was onmogelijk zonder de inzichten van de mede-auteurs in dit boek. In dit boek laten we auteurs aan het woord die ons inspireerden, ons kritisch bevroegen, ons deden twijfelen ... De keuze die de VVSG heeft gemaakt is om met een soort growing-up-in-public-houding naar de lokale besturen te gaan met materiaal van universitaire instellingen, maar evengoed vanuit middenveldorganisaties of private actoren. We hebben materiaal besproken, getest en zo nodig aangepast aan de realiteit van lokale besturen. Het werk is niet af, maar we hebben heel veel geleerd dat we middels dit boek teruggeven.

Dit boek moet gelezen worden in relatie tot de praktische handreikingen en instrumenten die de VVSG uitgebreid testte samen met lokale besturen.

Ook interessant

Sociaal beleid & werk

Bouwen aan een breed sociaal beleid (Cahier 6): Van impact naat impactgedreven handelen | Print zonder abonnement

Hans Grymonprez
Griet Briels

Bestel

Sociaal beleid & werk

Bouwen aan een breed sociaal beleid (Cahier 4): Kinderrechten en grondrechten, beleidspraktijk | Print zonder abonnement

Peter Cousaert
Hans Grymonprez
Jolijn De Haene
Zita De Pauw
Imke Pichal
Ilse Holvoet
Kathleen Emmery
Isabel Devriendt
Kurt Peeters

Bestel

Sociaal beleid & werk

Bouwen aan een breed sociaal beleid (Cahier 7): Vrije tijd, een hefboom voor sociaal beleid | Print zonder abonnement

Hans Grymonprez
Griet Briels

Bestel

Sociaal beleid & werk

Bouwen aan een breed sociaal beleid (Cahier 8): Voedselhulp onder protest | Print zonder abonnement

Hans Grymonprez
Griet Briels

Bestel

Sociaal beleid & werk

Bouwen aan een breed sociaal beleid (Cahier 9): Een betaalbare woonst voor iedereen: een utopie of niet? | Print zonder abonnement

Hans Grymonprez
Griet Briels

Bestel

Sociaal beleid & werk

Bouwen aan een breed sociaal beleid (Cahier 11): Inclusief samenleven: lokale besturen als spil bij integratie en inburgering | Print zonder abonnement

Hans Grymonprez
Griet Briels

Bestel