Net zoals voorheen het geval was voor de Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer wordt ook de Gegevensbeschermingsautoriteit ingesteld bij de Kamer van volksvertegenwoordigers.
De verbinding van de Gegevensbeschermingsautoriteit met de Kamer van volksvertegenwoordigers is van functionele aard en doet geen afbreuk aan de onafhankelijkheid van de Gegevensbeschermingsautoriteit. In tegenstelling tot de Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer waarvan ze wel de opvolger is, bezit de Gegevensbeschermingsautoriteit rechtspersoonlijkheid. Het toekennen van rechtspersoonlijkheid tast de onafhankelijkheid van de toezichthouder niet aan en heeft geen impact op haar autonome werking of de uitoefening van haar opdrachten. De wetgever beoogde zelfs de onafhankelijkheid en de autonome werking van de Gegevensbeschermingsautoriteit nog te versterken ten opzichte van haar voorganger.
Het toekennen van rechtspersoonlijkheid ligt trouwens in de lijn met de rechtspersoonlijkheid die is toegekend aan vergelijkbare onafhankelijke administratieve autoriteiten zoals de Belgische Mededingingsautoriteit, de Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten, de Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas en het Belgisch Instituut voor Postdiensten en Telecommunicatie. Ook het Europees Comité voor gegevensbescherming, dat alle gegevensbeschermingsautoriteiten van de lidstaten omvat, heeft rechtspersoonlijkheid.
Over het juridisch statuut van de Gegevensbeschermingsautoriteit bestaat evenwel nogal wat onduidelijkheid. Ondertussen hebben verschillende autoriteiten zich hierover uitgesproken. Volgens de afdeling Wetgeving van de Raad van State over het wetsontwerp dat later de GBA-wet zou worden, was het niet duidelijk of de Geschillenkamer gekwalificeerd diende te worden als een bestuurlijke overheid of als een bestuurlijk rechtscollege. Die verwarring ging o.m. terug op het voorontwerp van de GBA-wet, waarin de Geschillenkamer werd beschreven als een administratief rechtsorgaan en de leden van de Geschillenkamer werden aangeduid als rechters (art. 32). Als antwoord op de opmerkingen van de afdeling Wetgeving wordt in de memorie van toelichting van de wet van 3 december 2017 de volgende toelichting gegeven:
“Wat betreft de aard van de geschillenkamer: Het wetsontwerp werd aangepast om alle onduidelijkheid over het administratieve karakter van dit orgaan weg te nemen, zowel wat betreft de samenstelling ervan als wat betreft haar procedurele dimensie.”
In de uiteindelijke wet wordt gesproken van een “administratief geschillenorgaan” (art. 32 GBA-wet), samengesteld uit een voorzitter en zes leden, niet langer ‘rechters’. Het Marktenhof dat de beslissingen van de Geschillenkamer van de Gegevensbeschermingsautoriteit in het kader van een jurisdictionele beroepsprocedure beoordeelt, diende vooraleer het zich kon uitspreken in een concrete zaak de kwalificatie van de Geschillenkamer op punt te stellen. De vraag naar de hoedanigheid van de Geschillenkamer is fundamenteel in het licht van de toezichtsbevoegdheden van het Marktenhof.
Als er sprake is van een bestuurlijke overheid speelt immers de scheiding der machten en het verbod voor een rechter om zich in te laten met de opportuniteitskeuzes in de bestuursbeslissing. Het Marktenhof oordeelde in een arrest van 2 september 2020 dat de Geschillenkamer wel degelijk een bestuurlijke overheid is.
